«برای تواناسازی افراد دارای معلولیت جهت مستقل زندگی کردن و مشارکت کامل در تمامی جنبه‌های زندگی، دولت‌های عضو تدابیر مناسبی را جهت تضمین دسترسی افراد دارای معلولیت بر مبنای برابر با سایرین به محیط فیزیکی، ترابری، اطلاعات و ارتباطات از جمله نظام و فناوری اطلاعات و ارتباطات و سایر تسهیلات و خدمات ارایه و یا فراهم شده جهت عموم در مناطق شهری و روستایی اتخاذ می‌کنند.»
بند یک ماده ۹ کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت
ایران، کشوری که به ازای هر هزار نفر، ۱۳ نفر از جمعیتش دارای معلولیت‌اند* سال ۸۷ به کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت پیوست. آخرین آمارهای منتشر شده نشان می‌دهد از هر ۴ نفر معلول یک نفر دارای معلولیت نقص پا است. بنابراین فراهم کردن وسیله حمل و نقل برای این جمعیت، نه تنها یک ضرورت بلکه یک تعهد است. سامانه حمل و نقل معلولان مهرماه سال ۹۱ با هدف ارایه خدمت به همین جمعیت راه‌اندازی شد. این سامانه از زیرمجموعه‌های سازمان اتوبوسرانی است که تحت نظارت سازمان شهرداری تهران فعالیت می‌کند.
افراد دارای کارت معلولیت در سامانه حمل و نقل معلولان دارای کدی هستند که با ارسال پیامک یا تماس با شماره ۶۳۰۵ می‌توانند برای سفر درون شهری درخواست استفاده از وسیله حمل و نقل مناسب کند. این کد با پرداخت مبلغ اندکی بابت حق عضویت برای افراد صادر می‌شود و سفرهای درون شهری نیز رایگان است. تا اینجای کار، به نظر می‌رسد امکانات مناسبی برای حمل و نقل معلولان وجود دارد. اما واقعیت چیست؟
سامانه حمل و نقل معلولان تهران این روزها اسباب نارضایتی بسیاری از معلولان را به وجود آورده است. معلولان دارای کد عضویت در این سامانه برای دریافت سرویس برای سفر درون شهری مجبورند حداقل ۴۸ ساعت قبل از سفر، درخواست خود را ثبت کنند. اما این سامانه یا همان روز سفر یا روز قبل از سفر بیشتر درخواست‌ها را کنسل می‌کند. از جمله آخرین نمونه این کنسل کردن‌های سامانه حمل و نقل معلولان مربوط به برگزاری همایش روابط عمومی و برنامه‌های مربوط به رویداد توان تک است.
کنسلی پشت کنسلی
بنا بر گفته‌های برخی از شرکت‌کنندگان در همایش روابط عمومی، از ۱۴ درخواستی که در سامانه حمل و نقل معلولان تهران ثبت شده بود در آخرین لحظات درخواست ۱۱ نفر کنسل شد و تنها ۵ نفر از متقاضیان موفق به دریافت سرویس شدند. این درحالی است که ۱۱ نفر از افراد کم توان علی رغم پرداخت هزینه شرکت در این همایش فرصت حضور در این همایش را از دست دادند. این اتفاق در مورد رویداد توان تک که با تمرکز بر جامعه معلولان فردا عصر افتتاح می‌شود نیز رخ داده و تا لحظه تنظیم این گزارش سه نفر از معلولان اعلام کردند درخواست سرویس آنها طی روزهای برگزاری توان تک (۲۱ تا ۲۳ آذر ماه) رد شده است. حدود ۲۰۰ نفر برای شرکت در کارگاه‌های رویداد توان تک ثبت نام کرده‌اند که حدود ۱۰ درصد از آنها نیاز به استفاده از سرویس حمل و نقل مناسب دارند.
اعتراض توییتری
در پی اعتراض برخی از کاربران نسبت به ارایه خدمات نامناسب سامانه حمل و نقل معلولان در شبکه اجتماعی توییتر، علیرضا قنادان رییس سازمان تاکسیرانی در توییتر اعلام کرد: «من از حدود رویداد توان تک مطلع نیستم اما شاید ما در سازمان تاکسیرانی بتوانیم در حد توان در این زمینه کمک کنیم».
من از حدود رویداد #توان_تک مطلع نیستم اما شاید ما در سازمان تاکسیرانی بتوانیم در حد توان در این زمینه کمک کنیم. https://t.co/w2vcqAYJ93
— Alireza Ghanadan (@alirezaghanadan) December 11, 2017
عدم ارایه مناسب خدمت از سوی سامانه حمل و نقل معلولان در حالی اتفاق می‌افتد که هیچ سامانه مشابهی نه در بخش خصوصی نه در بخش دولتی برای جایگزین شدن وجود ندارد. سرویس‌های تاکسی اینترنتی، رفت وبرگشت آسان و ارزان برای بسیاری از رویدادها از جمله توان تک را با انتشار یک کد فراهم کرده و می‌کنند اما از آنجایی که افراد دارای معلولیت از ویلچر به خصوص ویلچرهای برقی استفاده می‌کنند، امکان استفاده از خدمات ماشین‌های معمولی را ندارند.
مسوولان آمار بدهند
آخرین آماری که سعید زارع زهرانی، مدیر سامانه حمل و نقل معلولان در سال ۹۵ اعلام کرد نشان می‌دهد این سامانه سال گذشته روزانه به بیش از یک هزار نفر از جانبازان و معلولان خدمات رسانی کرده است. آیا امسال با وجود این کنسلی‌ها، این سامانه هنوز روزانه هزار به هزار نفر خدمت رسانی می‌کند؟ برخی معتقدند تعداد ماشین‌های این سامانه برای پاسخگویی به نیاز معلولان کم است. این در حالی است که دیده شده برخی از ماشین‌ها هنگامی که مسافرانشان را به مقصد می‌کنند، ساعت‌ها آنجا توقف می‌کنند تا مسافران قصد برگشت کنند. در صورتی که تعداد ماشین‌های سامانه کم باشد، آیا مدیریت، رانندگان را ملزم به استفاده صحیح از زمان نمی‌کند؟ طی چند ساعتی که یک خودرو متوقف می‌ماند تا چند مسافر برگردند، به چند مسافر دیگر می‌توان خدمت رسانی کرد؟
ایده‌ای برای راه‌اندازی یک کسب و کار
این روزها شاهد راه‌اندازی چندین کسب و کار در حوزه حمل و نقل درون شهری هستیم؛ از حمل و نقل مسافر گرفته تا بار سنگین و بسته و غذا. ای کاش سرمایه‌گذاران و علاقه‌مندان به راه‌اندازی کسب و کار نو، نیاز معلولان نه تنها در تهران بلکه در تمام شهرها را جدی بگیرند و وارد کار در این عرصه شوند.
رویداد توان تک، رویدادی استارت‌آپی در حوزه معلولیت است که در آن شناخت افراد دارای معلولیت از فناوری‌های نوین و کاربردهای آن در مشاغل دانش محور و غیر فیزیکی و نیز آگاهی از فرصت‌های شغلی پایدار در کسب و کارهای تجارت الکترونیک بررسی و معرفی خواهد شد. شاید این رویداد که فردا افتتاح می‌شود بهترین محل برای طرح ایده‌هایی برای رفع نیازهای معلولان باشد.
*آمار جمعیت معلولان کشور در سال ۹۶ که از سوی عضوهیات رییسه کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی اعلام شده است.
منبع: Journo Review
